W pracy rozważa się problem pojęcia prawdy w matematyce. Punktem wyjścia jest definicja prawdziwości Tarskiego. Dyskutuje się tło filozoficzne tej definicji, jej znaczenie dla języka matematyki i dla filozofii, stosunek do różnych definicji prawdy. Rozważa się też związek dowodliwości i prawdziwości w matematyce. Korzystając z wyników logiki matematycznej wykazuje się, że warunki z definicji Tarskiego nie zapewniają jedyności interpretacji predykatu prawdy. Pokazuje się też, że pojęcia semantyczne, takie jak spełnianie i prawdziwość nie są pojęciami finitystycznymi i wymagają (...) użycia pojęcia nieskończoności. (shrink)

Artykuł poświęcony jest pojęciu tego co fantastyczne w twórczości Debory Vogel. Staram się uzasadnić, że fantastyka według Vogel jest jednocześnie nową postacią sztuki, nową formą życia i szczególnym użyciem języka; jest ona zarówno „znakiem” nowoczesności, jak myślenia o niej. Fantastyka stanowi kluczowy termin w eseju Vogel „Mieszkanie w swej funkcji społecznej i psychicznej”, poświęconym nowoczesnemu projektowaniu wnętrz i przedmiotów. Refleksja Debory Vogel dotycząca fantastyki nie jest nakierowana na wykształcenie pełnej teorii i aparatu pojęciowego, lecz raczej na rozgrywanie tego co (...) fantastyczne we własnej autorskiej teorio-praktyce, zgodnie z założeniami eseju „Białe słowa w poezji”. W eseju tym Vogel omawia różne typy fantastyki, sytuujące się pomiędzy fantazją a rzeczowością: fantastykę pomysłowości, fantastykę asymetrii, fantastykę koloru, fantastykę prostoty. We wszystkich tych typach dokonuje się odsłonięcie prawdy. (shrink)

This article is a polemic with the article by Marian Przełęcki, O pewnych filozoficznych konsekwencjach semantycznej definicji prawdy published by “Studia Filozoficzne” 6, 1973. Przełęcki claimed that certain evaluative propositions have a logical value by virtue of containing evaluative predicates which are commonly understood. The functioning of these predicates in natural languages makes it possible to identify their denotation in these languages, and thus it is possible to assign logical values to the propositions that predicate about different elements of (...) the world their values in all cases when these elements do not fall into the range of vagueness of the predicates used. The authors of the polemic points out that the propositions analysed by Przełęcki are in fact descriptive and not normative because their logical value is determined by a common understanding of the evaluative predicates which they contain. These propositions do not say what is morally good, but, what is commonly believed to be morally good. Consequently, the problem of logical value of evaluative propositions has not been settled in Przełęcki’s article, while the ascription of logical values to propositions belonging to descriptive ethics, which is the real subject matter of the article, hardly poses any questions. The authors of this polemic contend that it is not possible to settle the problem of logical value of evaluative propositions without an analysis of the meaning of evaluative predicates. (shrink)

The basic philosophical idea of intuitionism is that mathematical entities exist only as mental constructions and that the notion of truth of a proposition should be equated with its verification or the existence of proof. However different intuitionists explained the existence of a proof in fundamentally different ways. There seem to be two main alternatives: the actual and potential existence of a proof. The second pro-posal is also understood in two alternative ways: as knowledge of a method of con-struction of (...) a proof or as knowledge-independent and tenseless existence of a proof. This paper is a presentation and analysis of these alternatives. (shrink)

Pośród wielu teorii prawdy tę najdłużej i najbardziej eksplorowaną stanowi niewątpliwie jej klasyczne ujęcie. W jego obrębie powstały również, podobne klasycznej, teorie korespondencyjna i semantyczna. Dla wielu filozofów terminy te wydają się synonimiczne, co stanowi rację powstania niniejszego artykułu. Analiza rodzajów związku pomiędzy językiem a światem, które wprowadzają różne teorie uznawane za klasyczne, ma służyć wyeksponowaniu różnic pomiędzy tymi teoriami. Przedstawiona zostaje również propozycja ustanowienia podziału, który w sposób ścisły i prosty usystematyzuje rozumienie klasycznej, korespondencyjnej i semantycznej teorii (...) class='Hi'>prawdy. (shrink)

Teologia już niejednokrotnie składała współczesnej myśli filozoficznej obietnicę poszerzenia horyzontów czy też otwarcia jej na transcendencję. Jednak obietnica ta nie spotkała się – jak dotąd – z przychylnym przyjęciem, gdyż teologia sama nie zdołała przekonać filozofii o swojej racjonalności. Filozofia przestała być bowiem, z jednej strony, wrażliwa na argumentację natury metafizycznej, z drugiej zaś, teologia jest skłonna poddawać się metodologiom nauk szczegółowych, rezygnując przy tym z własnej odrębności. Zarysowana tu hermeneutyka teologii jest w pierwszym rzędzie badaniem teologii jako nauki, próbą (...) uprawomocnienia jej na gruncie jednego z najważniejszych kierunków filozofii współczesnej, mianowicie hermeneutyki filozoficznej. Teologia zostaje tu ujęta w aspekcie immanencji, choć bynajmniej nie zamyka się w jej horyzoncie. Dziejący się świat teologii rozpada się na „kawałki” – miejsca teologiczne – które jednak wchodząc ze sobą w interakcje, uczestniczą w grze teologicznej. Jako pole owej gry zostaje wskazana liturgia, miejsce metodologicznie wyróżnione ze względu na naoczność dokonujących się konsekwencji gry teologicznej. Analiza czerpie z takich źródeł jak teoria miejsc teologicznych Melchiora Cano OP, koncepcja kręgu hermeneutycznego Martina Heideggera oraz projekt hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, ze szczególnym uwzględnieniem roli prze(d)sądów, utożsamianych tutaj z miejscami teologicznymi. Nowość spojrzenia na tradycję katolicką kontekście myśli hermeneutycznej sprawia, że prezentowana książka może trafić nie tylko do teologów i filozofów, ale także do badaczy szeroko rozumianej kultury. (shrink)

Following a suggestion of S. Polgar health has been discussed as the “lack of illness” and “élan vital”. The choice between these two conceptions is said to belong to biology, medicine and sociology. It is feasible that these sciences will be able some day to find out if there is a non-specific and sufficiently general defence mechanism against various diseases, and if so, the concept of “élan vital” will have been shown to be more appropriate, if not, the concept of (...) “lack of illness” will have to be given priority. (shrink)

The conflict between religion and science is considered from the point of view of a tension between two types of knowledge: religious and scientific. These are indicative of a fundamental conflict between two attitudes towards the world: looking at the world either from the point view of revelation or natural knowledge. I argue that religion and science can be seen as complementary, not threatening the views of each other. Science itself is neither theistic nor atheistic. It becomes such due to (...) ideological interpretation. Scientific propositions and theories neither directly support nor threaten religion; the problem of existence of God and the supernatural is beyond the capabilities of science. The argument for the neutrality of science can be grounded in the fact that both theism and atheism derive support from science. (shrink)

Husserlowska krytyka relatywizmu dokonuje się w jego polemice z psychologizmem w logice i matematyce. Husserl pokazał, ze psychologizm jest odmianą relatywizmu. Wszystkie argumenty przeciwko relatywizmowi muszą zatem w równym stopniu dotyczyć psychologizmu. Jeśli więc obalony zostaje relatywizm, to równiez i psychologizm nie moze się oprzec refutacji, sądzi Husserl. Oczywiście nie jest to jedyna droga, na której Husserl stara się rozprawić z psychologizmem, ale ponieważ bezpośrednio nawiązuje do zagadnienia absolutyzmu i relatywizmu, chcielibyśmy zaprezentować tę własnie drogę walki z psychologizmem.

Husserlowska krytyka relatywizmu dokonuje się w jego polemice z psychologizmem w logice i matematyce. Husserl pokazał, ze psychologizm jest odmianą relatywizmu. Wszystkie argumenty przeciwko relatywizmowi muszą zatem w równym stopniu dotyczyć psychologizmu. Jeśli więc obalony zostaje relatywizm, to równiez i psychologizm nie moze się oprzec refutacji, sądzi Husserl. Oczywiście nie jest to jedyna droga, na której Husserl stara się rozprawić z psychologizmem, ale ponieważ bezpośrednio nawiązuje do zagadnienia absolutyzmu i relatywizmu, chcielibyśmy zaprezentować tę własnie drogę walki z psychologizmem.

paper discusses the concepts of truth and appearance and the function they perform in the philosophy of Theodor Wisengrund Adorno.

Celem niniejszego artykułu jest pokazanie problemu prawdy w etyce w świetle teorii etycznych dwóch filozofów: Tadeusza Stycznia i Alaina Badiou. Artykuł jest podzielony na trzy części. W pierwszej z nich została zaprezentowana etyka prawdy Tadeusza Stycznia, a w części drugiej — etyka prawd Alaina Badiou. W części trzeciej zostało przedstawione rozumienie prawdy jako podstawy etyki, co pozwoliło ukazać koncepcje prawdy tkwiące u podstaw etyk Stycznia i Badiou i je porównać.

Przedmiotem pracy są uwagi Jerzego Pelca dotyczące pojęcia kłamstwa i kłamania opublikowane w O pojęciu kłamstwa – z punktu widzenia semiotyki (1990). Przedstawioną w niej definicję kłamania porównuję z warunkami nakładanymi na to pojęcie przez innych autorów. Pokazuję, że zdaniem Pelca, warunek ekstensji przekonań nie jest koniecznym warunkiem na kłamstwo. Dodatkowo, zauważam, iż pewne uwagi Pelca skłaniają do wniosku, że można kłamać implikując coś, co uważa się za fałsz, nie zaś wyraźnie to stwierdzając. Argumentuję, że przyjmowany w analizowanej pracy (...) warunek chęci oszukania adresata jest wątpliwym warunkiem koniecznym kłamania. Ostatecznie, uwzględniając spostrzeżenia Pelca, proponuję następująca definicję: (DEF. Kłamania*) Osoba A kłamie w określonym kontekście K osobie B, że p, zawsze i tylko wtedy, gdy: (1) A posługuje się w K pewnym znakiem Z, zaś zgodnie z pewną przyjętą lub utartą konwencją posłużenie się Z przez A wobec B w K może być zasadnie uznane za twierdzenie przez A wobec B, że p, i (2) A nie uznaje w K, że p, oraz (3) nie powiadamia uprzednio o tym B, albo też (2*) A uznaje w K, że p, ale (3*) zakłada, że pomimo (1) B uzna, że A nie sądzi, że p. (shrink)

Hanna Buczyńska-Garwicz claims that Richard Rorty wants to get rid of the notion of truth. Moreover, she thinks that Rorty’s attitude to the problem of truth is connected with his claim that there is no world beyond language. The author of the article tries to prove that Buczyńska-Garewicz's description of Rorty’s philosophy is very inaccurate. All Rorty wants is just to convince us that philosophy has nothing interesting to say about truth and world and that we should try to stop (...) using words “truth” and “true” in some contexts. He has never said that there is no world beyond language and that the notion of truth should be completely abandoned in our everyday life. (shrink)